لاستیک Viton – رابر فلوئور
لاستیک Viton محصول خاصی از فرایند کوپلیمریزاسیون مونومر فلوئور است. این رابر در بازار تحت نام‌های رابر فلوئورو، FKM و FPM نیز شناخته می‌شود. اسم این ماده بصورت انحصاری در اختیار شرکت دوپانت[1] است. این رابر یک محصول با کیفیت بالا است که توسط مقاومت قابل توجه آن شناخته می‌شود. هم‌چنین این ماده استحکام مکانیکی و مقاومت بالایی نسبت به خرابی، دماهای شدید یا ترکیبات مخرب دارد.
این رابر یک محلول ناسازگار در محدوده گسترده‌ای از محصولات لاستیکی است چون این فلوئوروالاستومتر بالاترین پارامترهای ممکن را دارد که باعث می‌شود تا در شدیدترین و مخرب‌ترین شرایط نیز مقاوم باشد.
FKM و FPM به چه معنایی هستند؟
Viton یک رابر دارای فلوئور است که در زنجیر واکنش‌های کوپلیمریزاسیون مونومرهایی شکل می‌گیرد که حاوی فلوئور هستند. این مونومرها در واقع فلوئوریدهای وینیلیدن و هگزافلوئوروپروپیلن هستند که با فلوئوریدهای وینیلیدن و تری‌کلرواتیلن قابل مبادله هستند. ویژگی‌هایی که این رابر را در بازار متمایز می‌کند دوام بالای آن در دماهای شدید و اشتعال‌ناپذیری آن است. زمانی که این رابر در شرایط خلأ باشد ممکن است اندکی از وزن خود را از دست بدهد. اکثر ترکیبات لاستیکی دارای خواص مکانیکی شبیه به Viton هستند.
محصولات حاصل از ولکانش Viton را بصورت FPM نشان می‌دهند. از طرف دیگر، رابرهای فلوئور یا با پایه فلوئور را FKM می‌نامند.
کاربردهای لاستیک Viton
این رابر که یک ماده شدیدا بادوام است جزء یکی از چندین ماده حاصل از فرایند ولکانش است که در بازار وجود دارد و دارای خواص باارزش زیر است:
- مقاوم در برابر خلأ
- مقاوم در برابر تابش UN
- دوام بالا در محیط حاوی اوزون
- خودداری از تماس با روغن‌ها و گریس‌های معدنی مانند آنهایی که حاوی افزودنی‌هایی هستند که مخلوط آنها را غنی‌سازی می‌کنند
- مقاوم در برابر اسیدهای غیرآلی مانند سولفوریک، هیدروکلریک، فسفریک و نیتریک اسید
- دوام عالی در روغن‌های هیدرولیک آهسته سوز که حاوی استرهای فسفری و هیدروکربن‌های کلردارشده (HSC) هستند.
این خواص باعث می‌شود تا ماده فوق در صنایع مربوطه دارای ارزش بالایی باشد. این رابر در نیروگاه‌های برق با سوخت ذغال سنگ و حتی سوخت هسته‌ای استفاده می‌شود. شرکت‌های فعال در صنایع گاز، نفت و پتروشیمی نیز از ماهیت غیرقابل تخریب بودن این رابر بهره می‌برند. هم‌چنین باید اشاره کنیم که صنعت نفت بر پایه فرایندهایی است که در آنها از لاستیک Viton بعنوان رابر محافظت‌کننده استفاده می‌شود. هم‌چنین برای حمل و نقل نفت خام از این ماده استفاده می‌شود. در حقیقت خواص منحصربفرد این رابر برای حمل و نقل نفت خام بطور گسترده برای جابجایی سایر مواد شیمیایی، مکانیزم‌های هندلینگ و سیستم‌های گوگردزدایی استفاده می‌شود. در ضمن از این رابر در صنایع غذایی و هوافضا نیز استفاده می‌شود.
این رابر مصنوعی بدلیل تراوایی پایین گاز برای درزبندی در شرایط خلأ نیز استفاده می‌شود.
رابر Viton یک ماده مطمئن است. این ماده از سطوح مختلف در برابر مواد شیمیایی مخرب در شرایط غیرعادی محافظت می‌کند. شرایطی که بعنوان شرایط عادی در نظر گرفته می‌شوند عبارتند از: دماهای بالا که حین کارکرد موتورها یا توربین‌ها ایجاد می‌شوند و دماهای پایین که در آنها به انعطاف‌پذیری بالا نیاز داریم. محدوده کاری این رابر بین دماهای 25- تا 210 درجه سانتی‌گراد است. اما مشاهده شده است که در دمای 230 درجه سانتی‌گراد، واشرهای موقت نیز فرسوده نمی‌شوند. این رابر از لحاظ ابعادی پایدار است و خاصیت روانکاری خودبخود دارد که در صنعت اتومبیل‌سازی (سیستم‌های سوخت‌رسانی، موتورها) استفاده می‌شود. قابلیت حفظ شکل اولیه این رابر باعث می‌شود تا در انواع پمپ‌ها و شیرهای موجود در سیستم‌های هیدرولیک و بادی استفاده شود.
لاستیک Viton را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
- VitonA – دی‌پلیمرهای VF2/HFP: درزبندی عمومی، مقاوم در برابر سوخت‌های و گریس‌های معدنی، حاوی حدود 66 درصد فلوئور
- VitonB – ترپلیمرهای VF2/HFP/TFE: قابل استفاده در واحدهای شیمیایی و بصورت واشرهای مخصوص، حاوی حدود 68 درصد فلوئور
- VitonF – ترپلیمرهای VF2/HFP/TFE: مناسب برای کار با سوخت‌های ماشینی اکسید شده، اسیدهای غیرآلی غلیظ، آب، بخار آب، حاوی حدود 70 درصد فلوئور
- انواع خاص مانند GLT، GBLT، GFLT و Viton Extreme که شامل کوپلیمرهای TFE/پروپیلن و اتیلن/TFE/PMVE است که در صنعت اتومبیل‌سازی، استخراج نفت و واشرهای مخصوص استفاده می‌شوند.
مقاومت ترکیبات Viton به مواد مخرب به ماهیت پلیمر اولیه و ترکیبات استفاده شده در فرآوری محصولات نهایی بستگی دارد. البته عملکرد این مواد می‌تواند متغیر باشد چون شرکت‌های زیادی وجود دارند که پلیمرهای Viton را تولید می‌کنند.
حین کار با رابر مصنوعی دارای فلوئور باید مراقب باشید تا مستقیما در معرض آتش یا دماهای بالا قرار نگیرد. الاستومرهای فلوئوردار ممکن است تجزیه شده و هیدروژن فلوئور سمی آزاد کنند. مواد باقی‌مانده از تماس با رابر Viton در چنین شرایطی باید با استفاده از روش‌های حفاظتی خاص دفع شوند.
لاستیک Viton – محدوده دمای عملیاتی لاستیک وایتون
ترکیبات لاستیکی که معمولا ترکیبات فلوئوردار نامیده می‌شوند (بدلیل این نکته که حاوی فلوئور هستند که مقاومت آنها را بالا می‌برد و به آن قابلیت کار در دماهای بالا می‌دهد) در یک محدوده دمایی خاص کار می‌کنند.
این محدوده بین 25- تا 210 درجه سانتی‌گراد است. با توجه به مخلوط استفاده شده ممکن است این دما تا 230 یا 250 درجه سانتی‌گراد نیز برود.
